«Рисолатул мустаршидийн» (Ҳидоят изловчилар рисоласи)

«Рисолатул мустаршидийн»
(Ҳидоят изловчилар рисоласи)

Имом Ҳорис Муҳосибий усули фиқҳ билимдони, мутакаллим, йиғлатувчи воиз, муҳаддис бўлганлар. У кишига тил фасоҳати, баён қилиш қобилияти, тоза қалб ато этилган эди. У киши сўзласалар ўша нарсани кўриб тургандек бўласиз, тўғридан-тўғри ҳис қиласиз. Бу фазилатлар асарнинг ҳар бир бобида ўз ифодасини топган. Ўқиган сари фикрингиз чарҳланиб боради.

Ҳадис ривоят қилиши ва ундан ҳадис ривоят қилганлар

Зоҳидлик ҳаёти, илми, имомлиги ва асарлари

Улуғ уламоларнинг у зот ҳақида айтган сўзлари

Нафс ҳолатлари ҳақидаги китобларининг ёзилиш услуби

Баъзи муҳаддисларнинг Муҳосибий асарларини танқид қилиши

Имом Шофеъийнинг бидъатни мақталган ва ёмонланганга бўлиши

Икки имом - Абу Зуръа ва Имом Аҳмаднинг Ҳорис Муҳосибий йўлидан қайтарганлиги борасида бошқа бир йўналиш

Имом Аҳмаднинг Ҳорис Муҳосибийни айблагани борасида яна бир йўналиш

Имом Аҳмаднинг Ҳорис Муҳосибийни калом илмига оид масалаларга аралашгани учун танқид қилиши

Тожуддин Субкийнинг ўтган уламоларга нисбатан одобни маҳкам тутиш ҳақидаги насиҳати

Имом Аҳмаднинг Муҳосибий мажлисига келиши ва уни мақтагани ҳақидаги ҳикоя

Ҳорис Муҳосибийнинг тасаввуфи - соғлом тасаввуф

Баъзи имомларнинг Муҳосибий ва китоблари ҳақида айтган мақтовлари

Муҳосибий фасоҳати ва баён қилиш балоғати

Ҳорис Муҳосибий ҳолати ва сўзларидан намуналар

Ҳолатлари (ибратли воқеалар)

Ҳикматли сўзларидан намуналар

Асарлари

Рисолатул Мустаршидийн

Имом Шотибийнинг Ибн Аббод Нафзийдан тарбия шайхи ва илм шайхи ҳақида савол сўрагани

Ҳаром мол тарқалганига қарамай, ҳалол молнинг мавжудлиги

Ҳаром молнинг тарқалиши уни сотиб олмаслик ва емасликни лозим қилмайди

Мубоҳни кўпайтириш макруҳга йўл, у эса ҳаромга (олиб борадиган) йўлдир

Мутақаддим уламоларнинг вараъ (парҳезкорлиги) дан намуналар

Салафларнинг амалдан олдин ният қилишлари

Ёмон фикрни муолажа қилиш

Ёмонлик буюрувчи нафсга ибодатнинг таъсири

Ҳасан Басрийнинг мўминнинг сифати ҳақида айтган сўзи

Шайхларнинг уйқудан олдин ўз нафсларини ҳисоб-китоб қилишлари

Аллоҳ таолонинг Ўзига махфий дуо қилувчиларга яқинлиги

Ташвишнинг кучли бўлиши хурсандчилик яқин бўлишидир

Қора танли чўрининг ташвиши ва ундан халос бўлиш қиссаси

«Мен очиқ эшикни қолдириб, ёпиқ эшикни кўзламайман»

Аллоҳга муҳтож амир

Олимнинг «билмайман» деган сўзи уни(нг даражасини) кўтаради

«Билмайман» - илмнинг ярми

Агар сен: «Билмайман», десанг, билгунингга қадар сенга ўргатишади

Қози Иёс ва ғийбат қилинган мусулмон биродари

Имом Ибн Ваҳб роҳимаҳуллоҳнинг ғийбатни пул бериш орқали муолажа қилиши

Хурсандчилик ва зарар берадиган нарса билан имтиҳон қилиниш Биринчиси қаттиқроқдир

Инсонларнинг барчаси бошидан ўтказадиган саккизта ҳолат

Жаннат ва дўзах учун яратилганларнинг ҳадялари

Неъматлар ҳам меҳмон, мусибат ҳам меҳмон

Мусибат бандани синаш учун босқон ва фойдаси бандага бўлади

Тақдирга ақлнинг рози бўлиши энг тўкис ибодатдир

Ким Аллоҳ учун ҳаромни тарк қилса, унга ҳалолни беради

Ҳаромни тарк қилиб, ҳалолга эришиш ҳақидаги ажойиб ҳикоялардан бири

Одамларнинг ўз даражаларига қараб бандалик қилишлари

Обид ёки зоҳиднинг мункар ишдан сукут қилиши унинг уқубатини тезлаштиради

«Уша-энг заиф имон» деган сўзнинг маъноси

Ёмонланган фақирлик ва мақталган фақирлик

Ибодатнинг чўққисида бўлган бешта зотнинг зикри

Қандай қилиб қадарга имон келтириш таъмини тотиш мумкин?

Ким тақдирга имон келтирмаса, ҳаёти ёқимли бўлмайди

Гуноҳ қилганингда тақдир билан ўзингни оқлама

Гуноҳкорнинг тақдир билан далил келтиришининг ботиллиги

Аллоҳ таолонинг енгилмайдиган қадари борасида бешта воқеа

Ҳажжожнинг ўлдирмоқчи бўлган одами саломат қолгани учун тақдирга тан бериши

Ҳаммол Бунонни шер ҳидлаб, унга азият бермагани

Рофиъийнинг Ҳаммол Бунон воқеасидан чиқарган ибратлари

Мансур ибн Омир бир инсонни ўлдиришни хоҳлаши ва уч марта адашиб уни озод қилиш ҳақида ёзгани

Ҳажжожнинг Омир ибн Ҳиттонни озод қилиши

Қўмондон омонда сақлашни хоҳлаган, лекин ҳалок бўлган киши

Дунё зулмат

Улуғ ва солиҳ имомлар (уламолар) билан бирга ўтиришнинг фойдалари

Солиҳлар билан бирга ўтирувчилар қалбига яхшилик қандай ўрнашади?

Уламо ва солиҳларнинг юрган йўлини эгаллаш ва одоб ўрганиш учун улар билан бирга ўтиришни қасд қилиш

Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг мажлисларида яхши одоб ва йўл мақсад қилинар эди

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу билан бирга ўтириш бир йиллик амалдан ишончлироқдир

Убайдуллоҳ роҳимаҳуллоҳнинг мажлиси

Умар ибн Абдулазиз учун дунё ва ундаги нарсалардан яхшироқ

Аллоҳнинг зикри кўп нарсаларни ўз ичига олади

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдаги зикр турлар:

Машруʼъ ва ман қилинган зикр

Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг Қуръонни лаҳн қилиш (оҳанга солиш) ни инкор қилгани

Имом Шотибийнинг ман қилинган зикр ҳақидаги сўзи

Ҳофиз Ибн Ҳажар роҳимаҳуллоҳнинг ман қилинган зикрни инкор қилиши

Имом Моликнинг ман қилинган зикрни инкор қилгани

Муфассир Қуртубийнинг ман қилинган зикрни инкор қилиши

Имом Шотибийнинг ман қилинган зикрнинг мункарлари ҳақидаги сўзи

Лафзул жалоланинг шаръий бўлмаган тарзда айтилса, ҳаромлиги

Саҳиҳ (тўғри) тасаввуфнинг таърифи

Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳунинг зикр фазилати ҳақида айтган сўзи

Умар розияллоҳу анҳунинг диндаги фиқҳ ибодатдан экани ҳақидаги сўзи

Зикр мажлислари ҳалол-ҳаром (ўрганиладиган) мажлислардир

Илм мажлислари - зикр мажлислари

Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳунинг насиҳати

Яхши таъсир қилувчи гўзал насиҳат услуби

Ибн Жавзий роҳимаҳуллоҳнинг Мустазиъ Биллаҳга қилган насиҳати

Подшоҳга амри маъруф ва наҳй мункар қилувчи кишининг сифати

Қўшиқчининг насиҳати султонни ҳаромдан ҳалолга ўзгартириши

Ҳасан Басрий роҳимаҳуллоҳнинг насиҳати Ростгуйлик фазли ва унинг таъсири

Ортиқча нарсадан халос бўлиш қийинлиги

Имом Шофеъийнинг ортиқча нарсани тарк қилишни мақтагани

Рабийъ ибн Хусаймнинг ҳушидан кетиши

Абдуллоҳ ибн Муборак роҳимаҳуллоҳнинг Охират ҳақидаги хабарлардан таъсирланиши

Ибн Ваҳб роҳимаҳуллоҳ юрагининг Охират хабарларидан ёрилиши

Мазлумнинг дуоси гарчи кофир бўлса ҳам, ижобат бўлиши

Вазир Яҳё Бармакий ўзининг ҳибсга ташланишини мазлумнинг унга қарши қилган дуосидан деб билиши

Саҳар вақтидаги мазлум дуосининг ўқлари ўлдиради

Адолат мақтови ва зулм ёмонлиги ҳақидаги икки байт

Молимни Роббим ҳузурида захира қиламан ва Роббимни болам учун захира қиламан

Жидал ва жадал (тортишув) нинг таърифи

Тортишув ва тушунтириш ўртасидаги фарқ

Шаръан қораланган жадал

Ўнта хислатдаги жадал (тортишув) одоби

Инсоннинг дунё фитналари билан ғафлатда қолиши тасвири

Ҳаром шаҳватга қарши курашиш вожиб ва уни енгиш лаззати

Шаҳватнинг таъсири ва ёмонликлари

Сўфийларнинг Китоб ва Суннатга боғлиқлиги

Баъзи сўфийларнинг зоҳирий илмни қоралаши уларни Исломдан чиқариши мумкин

Қачон ботил ҳақнинг устидан ғолиб бўлади?

Кимга «Қалбингдан сўра» дейилган?

Ким илмсиз ибодат қилса, ислоҳ қилган нарсасидан кўпини бузади (фасод қилади)

Аллоҳдан ёрдам сўраган мукорий ва унинг ўлимдан нажот топиши

Варат (парҳезкорлик) нинг осон ва қийин муолажаси

Салафи солиҳлар суннатида шукр ва ҳамдни кўп айтиш

Салафи солиҳларнинг биродари ҳамд айтиши учун ундан ҳол сўрашлари

Ибн Умар розияллоҳу анҳумонинг ўз ҳолидан сўрашлари ва Аллоҳга ҳамд айтиш учун бозорга чиқишлари

Қалбдаги хусумат таъсирлари ва уларни тарк қилиш хусусиятлари

Салм ибн Қутайбанинг хусумат ва Ҳужжатлашишни тарк қилгани

Хусумат ва ўч олишни тарк қилган кишига гўзал хотима бўлиши

Абу Шома роҳимаҳуллоҳнинг ўч олишни Аллоҳга ҳавола қилиш ҳақидаги байтлари

Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг миҳна ҳаракатида ўзига етган қийноқларда ҳам мустаҳкам туриши

Имом Аҳмаднинг чўнтаккесар ўғри

Абулҳайсам томонидан (айтилган сўз туфайли) қийноқда мустаҳкам туриши

Тақвонинг таъсири ва 27 хушхабари

Илмнинг фазилати ва шарафи

Илм билан ақлни солиштириш ҳақидаги байтлар

Имом Ибн Жавзий шамоили ва насиҳат мажлисларининг ёқимлилиги

Имом Бухорийнинг соқол муҳофаза этилиши керак бўлган нарсадан масжидни муҳофаза этиши

Ибн Муборак роҳимаҳуллоҳ вараъ (парҳезкорлиг)идан намуна

Имом Абу Довуднинг суннати набавияга бўлган ўчлиги

Абулвафо ибн Ақийл Аллоҳ учун жон фидо қилишга чақириши

Ўзига алоқаси бўлмаган нарсалардан сукут қилиш ва Луқмони Ҳакимнинг сукути

Шукрон Кайрувонийнинг Зуннун Мисрийга насиҳати

Тасаввуфнинг барчаси ортиқча нарсани тарк қилишдир

Мол ҳалоллиги учун амалга киришишдан олдин шариат ҳукмини бил

Имом Абу Ҳанифа роҳимаҳуллоҳнинг вараъсидан намуна

Ибн Абдурраҳим Мақдисий вараъсининг бир кўриниши

Мусулмоннинг ақлдан олдин шариат билан ҳидоят топиши ҳақида гўзал байтлар

Ақл доим шариатга муҳтождир

Умрнинг тез ўтиши ва ҳаётнинг тугаши

Ато ибн Абу Рабоҳнинг ортиқча сўздан огоҳлантириши

Жисм хизматида мўътадиллик талаб қилиш

Ортиқча нарсалар турлари

Ўзи ўлганда гуноҳлари ҳам у билан бирга ўлганга Тубо (Жаннат) бўлсин

Аллоҳдан Аллоҳга қочиш

Бир лаҳза ғафлатда қолиш машаққат ва даҳшатларга сабаб бўлади

Ҳақиқатдан сукут қилувчи соқов шайтондир

Шайтоннинг сенга ҳаром қилинган аёлларни зийнатлаб кўрсатиши

Ҳинд бинти Хуснинг қулига доимий яқин бўлгани учун у билан зино қилиши

Ироқ зоҳиди - Вакиъ ибн Жарроҳ таърифи

Яманликлар баракаси бўлган Товус ибн Кайсон таърифи

Салафларнинг бидъатчилардан сақланишларига намуналар

Салафи солиҳларнинг нафсни ҳисоб-китоб қилиш билан ҳушёрликларига олтита намуна

Сиз уни лозим тутишингиз керак бўлган жамоат нима?

Шубҳа таърифи, унинг қалбга таъсири ва унга эркинлик беришдан қайтариш

Саҳобалар розияллоҳу анҳум бир-бирлари билан ҳазиллашар ва бир-бирларига тарвуз отар, ҳақиқатлар олдида эса улар ҳақиқий эр кишилар эдилар

Меҳмоннинг ризқи ўзи биландир

Яхши қўшничилик мусулмоннинг сифати

Гарчи ростгўй бўлсанг ҳам, қасамни кўпайтирма

Банданинг амали билан саодати асослари учта ишнинг жам бўлишидир ва бу ҳар бир амалнинг дастури

Фақиҳ Баҳлул Қайрувонийнинг бидъат амал қилишдан хавфсирагани

Мудора ва мудоҳана ўртасидаги фарқ

Илм ўрганувчининг устозга тавозеъ қилиши, салафларнинг тавозеъ ва одобларига бир назар

Имом Абу Ҳанифанинг устозига кўрсатган одоби ва Имом Абу Юсуфнинг унга кўрсатган одоби

Имом Аҳмаднинг Имом Шофеъийга кўрсатган одоби

Муаллим ҳаққи улуғлиги

Қилинган ишга мукофот (ҳақ) талаб қилиш

Уламоларнинг вақтни муҳофаза қилишлари

Мисли кўрилмаган олим Абул Вафо ибн Ақийл Ҳанбалийнинг вақтни қадрлаши

Илм сой каби қатра-қатралардан тўпланади

Ибн Жавзий роҳимаҳуллоҳнинг вақтни муҳофаза қилиши ва у бу борада имомдир

«Эй Ҳанзала, бир соат ундоқ, бир соат бундоқ»

Устингдаги улуғ ҳафаза фаришталарнинг ҳаққига риоя қилиш

Убайд ибн Умайр Маккийнинг фитнага соладиган гўзал аёлга қилган муносабати ва унинг обида аёл бўлиб қайтиши

Самарқандлик беадаб аёлнинг Баҳлул Қайрувонийдан ўзининг тавбасида бардавомлик учун дуо сўрагани

Салафи солиҳларнинг солиҳ амални яширишига иккита мисол

Азм ва ҳазм ўртасидаги фарқ

Халифа Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳунинг ҳазми ва Умар розияллоҳу анҳунинг азми

Фақиҳ Баҳлул Қайрувоний вараъсидан намуна Мақталган узлат

Ибн Жавзий роҳимаҳуллоҳнинг узлати

Ҳалол ейишнинг таъсирлари

Салафлар аёлларининг сўзи: бизнинг ҳаққимизда Аллоҳдан қўрқинглар ва бизга ҳаром едирманглар

Гунохларнинг сассиқ ҳиди ва ибодатларнинг муаттар ифори бўлади

Гуноҳнинг таъсири

Имом Абу Ҳанифанинг масалани ечиш учун истиғфор айтиши ёки намоз ўқиши

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумонинг сўзи: савобда нур ва гунохда зулмат бор

Имом Ибн Жавзийнинг гуноҳдан огоҳлантириши

Устоз Сибоий: «Гуноҳида қаттиқ туриб олган гуноҳкор ҳайвондир», деган

Подшоҳлардан ҳам яхшироқ яшайдиган инсон зикри

Ҳасад қилинган ва доим ўлим билан таҳдид қилинган амир ҳикояси

Миср диёрлари собиқ муфтийси Шайх Ҳасанайн Муҳаммад Махлуфдан тақриз

Фойдаланган манбалар