«Фиқҳ илми тарихи ва ривожланиш босқичлари»

«Фиқҳ илми тарихи ва ривожланиш босқичлари»

Ушбу китоб замонамизнинг машҳур ва забардаст мусулмон олимларидан бири, ислом илмларининг чуқур билимдони шайх Муҳаммад Саид Рамазон Бутийнинг «Тарих ат - ташре ал - исломий» номли асарининг таржимаси бўлиб, унда фиқҳ илми тарихи, мазҳаббошилар, йирик фақиҳларнинг таржимаи ҳоли, айрим фиқҳий ҳукмларнинг баёни ва қиёсий таҳлилига оид кўплаб зарурий маълумотлар қамраб олинган. Китоб соҳа мутахассислари, мавзу доирасида тадқиқот олиб бораётган олимлар, олий ва ўрта махсус ислом билим юртлари талабалари ҳамда фиқҳ илми тарихига қизиқаётган барча китобхонлар учун мўлжалланган.

Муаллиф: Доктор Муҳаммад Саид Рамазон Бутий
Таржимон: Зоҳид Абдуллаев
Нашриёт: «Hilol-Nashr» нашриёт-матбааси
Сана: 2023 йил
Ҳажми: 360 бет
ISBN: 978-9943-9429-5-0
Ўлчами: 84×108 1/32
Муқоваси: қаттиқ

Муқаддима

Кириш

Ислом шариати тарихини ўрганишнинг аҳамияти

Макка ва Мадинадаги шариат

Ислом қонунчилиги даврлар кесимида ва унинг қисмлари

Мустафо соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга у зотнинг муборак саҳобалари асри

Суннат

Суннатнинг бошқача тақсимланиши ҳам мавжуд 21 Имомат ҳукмлари

Ислом қонунчилиги даврлари:

Биринчи давр

Биринчи босқич: Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг саҳобалар билан ўтган ҳаётлари

Набий алайҳиссалом даврларида саҳобалар ижтиҳоди

Иккинчи босқич: Саҳобалар даври Ижмо ва қиёс

Қиёс

Биринчи даврнинг икки босқичи ўртасидаги фарқ

Пайғамбар алайҳиссалом вафотларидан кейин саҳобалар ўртасида юзага келган ижтиҳодий масалаларда ихтилофга сабаб бўлган омиллар

Иккинчи давр

Қуръон, ҳадис, ижтиҳод соҳаларида юзага келган янгиликлар

Ушбу даврда Қуръони каримни жамлаш борасида амалга оширилган ишлар

Ушбу даврда суннат хусусида юзага келган янгилик

Ушбу даврда ижтиҳод борасидаги янгилик

Ушбу даврда саҳобаларнинг ижтиҳоддаги услублари

Иккинчи даврдаги энг машҳур фатво берувчилар (муфтийлар)

Учинчи давр

Рошид халифаликнинг охирги даври

Бу даврда юзага келган ва олдин мавжуд бўлмаган хусусиятлар

Биринчи хусусият ҳақида

Иккинчи хусусият ҳақида

Учинчи хусусият ҳақида

Ушбу даврнинг хусусиятлари

Биринчи хусусият:

Фирқаларнинг пайдо бўлиши

Биринчи: Хорижийлик. Хорижийлар қандай пайдо бўлди ва уларнинг пайдо бўлиш сабаби нима?

Хорижийларнинг ақидалари ва фиқҳий қарашларининг хулосаси

Иккинчи: Шиалик. Шиаликнинг пайдо бўлиши

Иккинчи хусусият: Ҳадис ривоят қилишнинг кенг тарқалиши

Эҳтиёжларнинг кўпайиши

Учинчи хусусият: Ҳадис тўқувчиларнинг пайдо бўлиши

Уларнинг Пайғамбар алайҳиссаломга қарши фитна уюштиришларига ва ҳадислар тўқишларига сабаб бўлган омиллар

Тўртинчи хусусият: Ҳижозда «Ҳадис мактаби» ва Ироқда «Раъй мактаби»нинг вужудга келиши

Ироқ уламоларининг раъйга мойил бўлишлари омиллари

Икки мактаб ўртасидаги умумий муштарак жиҳатлар

Бешинчи хусусият: Ҳадисни тадвин этиш

Тўртинчи давр

Тўртинчи даврнинг энг муҳим хусусиятлари:

Раъй ва Ҳадис мактабларининг бирлашиши, исломий илмларнинг кенг ривожланиши, мазҳаббошиларнинг пайдо бўлиши

Бу даврнинг энг муҳим хусусиятлари

Биринчи хусусият: Илмий фаолият ва унинг тўртинчи даврда кенгайиши

Ушбу даврнинг кўзга кўринган уламолари

Ушбу даврда намоён бўлган илмий фаолият омиллари

Исломий илмларнинг кенг ривожланиши

Биринчи: Тафсир илми

Иккинчи: Ҳадис илми

Муснадлардаги ҳадисларни тадвин этиш усули

Учинчи: Фиқҳ илми

Имом Абу Ҳанифа Нўмон ибн Собит

Имом Абу Ҳанифанинг устозлари

Имом Аъзам ва хорижийлар

Имом Абу Ҳанифанинг ҳукмларни истинбот қилишдаги ижтиҳодий услуби

Имом Абу Ҳанифа мазҳабининг кенг тарқалиши сабаби

Имом Абу Ҳанифанинг кўзга кўринган шогирдлари

Имом Молик ибн Анас

Ҳижрат диёри (Мадинаи мунаввара) имоми

Имом Моликнинг устозлари

Имом Моликнинг илмий услуби ва бошдан кечирган синовлари

Имом Моликнинг бошига тушган мусибат

Имом Моликнинг ижтиҳодий услуби

Имом Молик ва бошқа фуқаҳолар ўртасидаги ихтилофнинг сабаблари

Имом Молик ёзган энг машҳур асарлар

Имом Молик мазҳабининг Шимолий Африка минтақаларида кенг тарқалиши

Имом Шофеий

У зотнинг ҳаёти ҳамда илмий фаолиятига бир назар

Олимнинг исми ва ҳаёт йўли

Имом Шофеийнинг устозлари

«Ар-Рисола» асарининг қисқача мазмуни

Имом Шофеийнинг энг кўзга кўринган устозлари

Имом Шофеийнинг умматга раҳбарлик борасидаги муносабати

Имом Шофеий шахсиятидаги илмий жиҳат

Имом Шофеийнинг калом илмига бўлган муносабати

«Ар-Рисола» китоби

Имом Абу Ҳанифа наздидаги истеҳсонга мисол

Имом Шофеийнинг Мисрдаги вафот этгунига қадар кечган ҳаёти

«Ал-Умм» китоби

Имом Шофеийнинг асҳоблари ва шогирдлари

Имом Шофеийнинг «Миҳна» воқеаларида тутган позицияси

Шофеий мазҳабининг тарқалиши

Имом Шофеийнинг калом илмига бўлган муносабати

Имом Аҳмад ибн Ҳанбал

Имом Аҳмад ибн Ҳанбал раҳимаҳуллоҳнинг

Мутаваккил даврида улғайиши

Аҳмад ибн Ҳанбалнинг илмий сафарлари

У зотнинг ҳадис ва фатво айтишдаги йўли

Ислом ақидаси борасидаги фикрлари

«Муснад» – Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг энг машҳур асари

Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг энг кўзга кўринган сифатлари

Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг устозлари

Абдуллоҳ ибн Муборак

Имом Аҳмад ҳукмларни истинбот қилишда таянган ижтиҳодий асослар нима?

«Ал-Масолеҳ ал-мурсала»га мисоллар

Имом Аҳмад ибн Ҳанбал синалган «миҳна» ҳақида

Бугунги кунгача етиб келмаган мазҳаблар

Бешинчи давр

Барча инсоният аҳли учун муҳим бўлган бир мавзу ҳақида суҳбат

Бешинчи даврнинг хусусиятлари

Ушбу давр олимлари ва уларнинг илмий мартабаси

Бешинчи даврнинг энг муҳим хусусиятлари

Бешинчи давр олимларига мисоллар

Ислом қонунчилигининг бешинчи даври хусусиятларига якуний хулоса

Бешинчи ва олтинчи давр ўртасидаги оралиқ босқич

Олтинчи давр

Ислом фиқҳи таркибига киритишга уринилган фитналар даври

Ислом қонунчилигининг олтинчи босқичидаги салбий ҳодисалар

Ислом қонунчилигининг олтинчи босқичидаги салбий ҳодисалар

Олтинчи даврнинг ижобий жиҳатлари: жамоавий ижтиҳод ва фиқҳ академиялари

Араб ва мусулмон мамлакатларида фатво бериш тизими

Муфтийлик шартлари

Фатво ва қозилик ўртасидаги фарқ
Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг мавлуди шарифлари муносабати билан рабиу-л-аввал ойида сўзланган нутқ